Op 20 juni 2012 vond de feestelijke opening plaats van het Haus der Wissensarbeit van het Fraunhofer Institut für Arbeitsforschung (IAO). Hier wordt internationaal toponderzoek verricht in een visionair architecturaal concept.

Het Nederlandse architectenbureau UN Studio, dat ook tekende voor het vaak bekroonde ontwerp van het Benz Museum in Stuttgart, creëerde in nauwe en intensieve samenwerking met de 'toekomstbouwers' van het Fraunhofer Institut een avant-gardistische mijlpaal inzake kantoorarchitectuur, een plaats waar de toekomst nu al zichtbaar en beleefbaar wordt.

Alleen al de buitenzijde van het kantoorgebouw is spectaculair. Het zonderlinge amorfe voorgebouw met de witte glanzende metalen gevel rijst aan het zuidwestelijke uiteinde van de campus ten hemel. Het lijkt wel op natuurlijke wijze uit de grond te groeien.

Geen twee zijden zijn gelijk. De omlopende getande vensterrijen doorsnijden de homogene gebouwschil en worden wijder en smaller in vloeiende bewegingen. Tegenover de strakke orde van gangbare kantoorarchitectuur plaatste architect Ben van Berkel een organisch en vitaal ontwerp dat al van ver duidelijk maakt dat alles hier

stroomt: de architectuur, de interne processen en de ideeën van de wetenschappers. Deze avant-gardistische architectuur is te danken aan een revolutionair planningsproces waarbij het hele gebouw driedimensioneel ontworpen en ontwikkeld werd.

Het ontwerp overtuigt niet alleen door vormaspecten, maar biedt ook een voorbeeldig antwoord op de dringendste vragen van onze tijd en speelt een voortrekkersrol op het gebied van milieubescherming en duurzaamheid. Op een bruikbare vloeroppervlakte van 32.000 vierkante meter, verdeeld over vijf verdiepingen, werken de onderzoekers in een van de duurzaamste gebouwen van Duitsland.

Het Haus der Wissensarbeit is gecertificeerd volgens de criteria van de U.S Green Building Council (LEED-certificaat) en de Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen (Duitse maatschappij voor duurzaam bouwen) en sleepte als eerste gebouw in Duitsland een gouden keurmerk in de wacht.

Doorslaggevend daarbij was het perfect afgestemde samenspel van een geothermisch systeem, een intelligente gevelbesturing, een integrale gebouwautomatisering en een op energie-efficiëntie gericht lichtontwerp.

Voor het sculpturaal vormgegeven middelpunt van het gebouw ontwikkelden de lichtontwerpers van TRILUX een individueel verlichtingsconcept dat afgestemd is op de plaats.

Om op de verschillende hoogteniveaus en verlichtingssituaties binnen het atrium te reageren, liet TRILUX zich inspireren door de natuur: zoals een zwerm zich direct en optimaal aanpast aan zijn complexe en steeds veranderende omgeving, wordt ook de lichtintensiteit en het aantal armaturen verlaagd of verhoogd afhankelijk van de lichtbehoefte.

In tegenstelling tot de strakke rasters van doorsnee kantoorgebouwen biedt het lichtconcept in deze bijzondere ruimtelijke configuratie een architecturale en emotionele lichtsfeer. "De planning stelde ons voor een grote uitdaging, omdat we eerst de buitengewone architectuur moesten zien te bevatten en dan een lichtconcept moesten ontwikkelen dat in overeenstemming was met de geïntegreerde en duurzame planning. In een individuele architectuur van Ben van Berkel moet ook een individuele

verlichtingsoplossing komen!", aldus Sabine Brunner, creative & brand manager bij TRILUX. "Wij hebben creatieve verlichtingsoplossingen ontwikkeld, tot nieuwe armaturen toe, om de innovatieve ruimteconcepten te kunnen ondersteunen met adequate verlichtingsoplossingen." 

Nieuwe wegen en denkwijzen hebben hier ingang gevonden. Strakke rasters en inflexibele verlichtingssystemen hebben plaats geruimd voor individuele en exact passende oplossingen. Er werd bijvoorbeeld van afgezien het gebouw 's nachts van buitenaf aan te stralen.

Niet alleen de duidelijke verspilling van hulpbronnen heeft geleid tot deze beslissing – hoewel dat op zich al reden genoeg geweest zou zijn - maar ook de idee dat het gebouw zelf ook 's nachts met zijn omgeving in interactie kan treden en kan communiceren. Het gebouw straalt van binnenuit. De interne processen en verschillende functies worden zichtbaar voor de buitenwereld. Hierdoor krijgt het bouwwerk nog meer plasticiteit en diepte, zonder daarvoor aangewezen te zijn op daglichtinval.

Projectinformatie

• Bouwheer:
  Fraunhofer Gesellschaft, München
• Architecten:
  UN Studio, Amsterdam / ASPLAN, Kaiserslautern
• Locatie:
  Stuttgart, Deutschland